Vormgeven aan Uitnodigend Bestuur

Pleidooi voor een ontwerpgerichte bestuurskunde

Auteur:

Arwin van Buuren

Jaar:

2017

Abstract:

De bestuurskunde kan en moet meer bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Dat kan alleen als de bestuurskunde een ontwerpende wetenschap wordt. In deze oratie werkt Arwin van Buuren dit pleidooi nader uit.

Ontwerpgerichte onderzoeksbenaderingen doen recht aan de complexiteit van het openbaar bestuur en de vraagstukken waar het bestuur mee worstelt. Via het al uitproberend en zoekend vormgeven van wat mogelijke oplossingen kunnen zijn voor concrete uitdagingen, leert een ontwerpgerichte onderzoeker de kenmerken van het probleem en van de mogelijke oplossing uitvinden. Een ontwerpgerichte bestuurskunde faciliteert enerzijds maatschappelijke valorisatie maar kan ook leiden tot wetenschappelijke vernieuwing en verdieping.

In complexe situaties is niet alle kennis voorhanden en moet een onderzoeker al tastend zijn weg zoeken naar een beter begrip van deze complexiteit. Dat vergt ruimte voor abductie: het hanteren van waarschijnlijkheidsredeneringen, waarbij educated guesses via een proces van systematisch uitproberen en verfijnen, steeds verder worden aangescherpt en gevalideerd. Arwin schetst in zijn oratie de grondlijnen van een bestuurskundige ontwerpbenadering, maar laat ook zien dat de notie dat de bestuurskunde een ontwerpwetenschap is, oude en sterke papieren heeft.

Een van de vraagstukken waar het openbaar bestuur mee worstelt, is de vraag hoe zij op een goede wijze ruimte geeft en inspeelt op spontaan initiatief van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Met andere woorden: hoe het bestuur zich uitnodigend kan opstellen en gedragen. Dat vergt niet alleen bijbehorende spelregels, beleidskaders, arrangementen en instrumenten. Het vergt ook van het openbaar bestuur tweebenigheid, om flexibel te kunnen schakelen tussen het bestaande, vertrouwde instrumentarium van de presterende overheid en het nieuwe repertoire van de ontvankelijke overheid. In deze oratie wordt het vraagstuk van uitnodigend bestuur nader verkend, en worden een aantal lijnen getrokken om via een ontwerpende benadering dit vraagstuk verder te brengen.